Autor i koordinator projekta: Dejan Zagorac
Saradnici na projektu: Jelena Bjegović i Mima Majstorović
Gastronomska kultura neodvojivi je deo kulturne baštine svakog naroda. Namirnice koje se koriste u ishrani, navike i običaji vezani za pripremu hrane i ponašanje za trpezom deo su duhovnog bogatstva i nasleđa jednog naroda i prenose se sa generacije na generaciju. (…)
Osnovno ljudsko pravo na život i hranu trebalo bi da podrazumeva i pravo na uživanje u hrani, ali, samim tim, čovek ima i odgovornost da očuva tradicionalne načine pripreme hrane, baštinu i kulturu ishrane kako bi to uživanje učinio mogućim i u budućnosti i, u skladu sa principima održivog razvoja, kako ne bi ugrozio isto tako pravo na uživanje budućim generacijama.
Srbi i drugi narodi koji žive u Srbiji imaju izvanredno bogatu i diversifikovanu
gastronomsku kulturu, što je posledica geografskog položaja i dodira i uticaja sa drugim, pre svega orijentalnim i srednjoevropskim kulturama, ali i hedonističkih navika i materijalnog razvitka njenih stanovnika.
HH vek – materijalistička pomama i globalizacija su i u našoj zemlji donele velike promene i standardizaciju načina ishrane, preteći da, ovo nekad veoma zanimljivo gastronomsko područje, postane običan izlog brze hrane.
Metod rada
Pripremljeni su odgovarajući upitnici i poslati na adrese 104 opštinske turističke organizacije Srbije. Turističke organizacije su odabrane pod pretpostavkom da je gastronomija jedna od osnovnih turističkih atrakcija pojedinih regija. Istovremeno, želeli smo da proverimo koliko su turističke organizacije u Srbiji svesne i sposobne da primene nove metode razvoja eko i kulturnog turizma, kao i da im ovo istraživanje bude podstrek da i same istražuju gastronomsku kulturu svojih opština, da doprinesemo njihovom „samodefinisanju“, odnosno, uobličavanju kulturnog identiteta svake opštine.
Dobijen je (u periodu od skoro dva meseca) 31 ispunjen upitnik neujednačenog sadržaja. Pojedine turističke organizacije pristupile su ovom poslu ozbiljno i studiozno (Odžaci, Kosjerić, Čačak, Kraljevo), dok su druge samo rutinski i „zdravorazumski“ veoma šturo odgovorile. Sa većinom organizacija imali smo i lični kontakt (telefonski ili elektronskom poštom) i iz toga doznali da većina organizacija ovaj projekat smatra značajnim i interesantnim i da su pojedine radile sopstvena istraživanja i uspostavile, ili obnovile, kontakte sa osobama i udruženjima koja se bave gastronomijom u svojim mestima.
Interesantno je da su bolji i opširniji odgovori stizali iz manjih i turistički manje eksponiranih centara, nego iz velikih gradova i poznatih turističkih centara. Takođe, veći odziv bio je u zapadnoj Srbiji i (donekle) Vojvodini nego u istočnoj i južnoj Srbiji, što na svoj način govori o stepenu gastronomske svesti među turističkim organizacijama i spremnosti na angažman u ovoj oblasti.
U skladu sa nazivom projekta, Gastronomsku mapu podelili smo po geografsko-istorijskim područjima, i to: Vojvodina (Sombor, Bački Petrovac, Bečej, Senta, Kikinda, Odžaci), Centralna i Zapadna Srbija (Ivanjica, Čačak, Beograd, Gornji Milanovac, Kosjerić, Kraljevo, Ljig, Loznica, Qubovija, Dragačevo), Istočna Srbija (Smederevo, Bor, Veliko Gradište, Zaječar), Južna Srbija (Bela Palanka, Brus, Sokobanja, Dimitrovgrad, Leskovac, Niš) i Jugozapadna Srbija ili Sandžak (Sjenica, Nova Varoš, Novi Pazar i Prijepolje). Podela po regionima urađena je zbog srodnosti u gastronomskoj kulturi pojedinih područja u Srbiji, ali, i da bi poslužila kao osnov za eventualna dalja i detaljnija istraživanja na terenu. Mora se priznati da bi samo organizovan rad na terenu, uz učešće lokalnih saradnika, dao preciznije i organizovanije podatke. Međutim, i ovo istraživanje može poslužiti turistima i radoznalim ekološko i gastronomski svesnim korisnicima kao vodič u bogatu i nedovoljno istraženu kuhinju naroda Srbije.
